Oswoić strach dziecka

2021-10-06

Coraz więcej rodziców i opiekunów ma świadomość, jak ważne jest kształtowanie dobrej samooceny dzieci. Jedną z trudniejszych emocji, która może odbierać odwagę do działania i poznawania świata, jest lęk. Czym różni się on od strachu? Jak nauczyć dziecko zaprzyjaźnić się z nimi?

Strach a lęk

Strach jest odpowiedzią organizmu na konkretny bodziec, mającą na celu ucieczkę, ratunek. Kiedy widzimy ogień lub pędzący na nas samochód, zaczynamy bać się zagrożenia i staramy się uciec. Nie ma w tym nic złego, wręcz przeciwnie. Jednak sytuacja komplikuje się, kiedy zaczynamy się bać bez realnego zagrożenia, a wizja porażki uniemożliwia nam podjęcie działania. To właśnie nazywamy lękiem, który nie jest odpowiedzią na coś, co się wydarzyło, a niepokojącymi myślami przewidującymi, że coś może się wydarzyć. Często dotyczy to dzieci, które nie rozumiejąc tego zjawiska, są na nie tym bardziej podatne – pomagajmy wiec im ograniczyć lęk, wykorzystać strach w sposób pozytywny oraz nauczmy je, jak być wsparciem dla innych.

Czy strach i lęk mogą stać się przyjaciółmi?

Emocje są w nas i w dzieciach, nie powinniśmy ich ignorować, ale o nich rozmawiać. Umiejętność nazwania swoich emocji i pracy z nimi to jedna z najważniejszych nauk jaką możemy przekazać dzieciom, aby umożliwić im budowanie zdrowego poczucia własnej wartości i relacji z innymi ludźmi. Emocje, te trudne również, przychodzą, a my możemy je przepracować albo zagłuszać – to drugie zazwyczaj przynosi marny skutek lub działa tymczasowo. Nieprzepracowany strach może przekuć się w lęk, a blisko lęku jest wstyd, który czasami potrafi się wedrzeć w nasze myślenie o sobie i uniemożliwiać stabilną dobrą samoocenę. Zadanie bardzo ważne i trudne, ale jak sobie z nim poradzić?

Jak rozmawiać o rzeczach tak trudnych w prosty sposób? Sprawdzoną metodą takiej pracy z dzieckiem jest pokazanie mu bohatera, który – choć tak dzielny – też mierzyć się musi z różnymi trudnościami. Zapoznaliście już na przykład dzieci z Kapitanem Kiwi, bohaterem książki Barbary Supeł dla najmłodszych? Jest to postać, która może stać się niezastąpionym pomocnikiem każdego dziecka i jego przewodnika!

Kapitan Kiwi. Pogromca straszków (zielonasowa.pl)

Nie strach się bać

Kiwi „chociaż latami ćwiczy się w bieganiu, to w głębi serduszka marzy o lataniu” – nie trzeba urodzić się mistrzem, aby nim być. Nie staje się to też natychmiast, Kiwi zamawia pelerynę, przegląda się przed lustrem, następnie mówi: „na porost bicepsów przekąszę obiadek, kask wcisnę na głowę (na wszelki wypadek), szyld przypnę nad drzwiami, co wszystkich zadziwi… Tak Kiwi się zmienia w kapitana Kiwi”. Ważne są proste czynności wzmacniające pewność siebie: założenie ulubionej koszulki, kupienie latarki, aby zmniejszyć strach przed ciemnościami, zaopatrzenie się w atrakcyjne dla dziecka ochraniacze przy nauce jazdy na rolkach. Nie oczekujmy, że przedmioty zmienią emocje, ale miejmy nadzieję, że pomogą w zmierzeniu się z nimi.

Gra zespołowa

Historia o superbohaterze pokazuje, że strach to emocja, która towarzyszy każdemu, co więcej każdy na nią inaczej reaguje: mewa cichutko prosi o pomoc, pelikan płacze, flaming, struś i kura starają się ukryć, pingwin panikuje, kaczki stoją w bezruchu… Dziecko może się utożsamić, z którąś z reakcji, lub dopisać kolejną, równie akceptowalną. Ważne, żeby nikt nie został ze strachem sam! Dzięki obecności kogoś wspierającego strach można oswoić, np. poprzez poznanie obiektu wywołującego strach, ponieważ „zwykle przeraża nas to, czego nie znamy”. Można usunąć źródło strachu czy przerodzić go w pozytywne emocje – radość spowodowaną tańczeniem w ciemnościach. To wszystko robi Kiwi. Sam Kapitan też zostaje sparaliżowany przez strach – lęk wysokości uniemożliwia mu zeskoczenie z drabinki. Rady obserwatorów zdają się na nic, dopiero wsparcie i dodanie odwagi dają oczekiwany rezultat. Wniosek: każdy czasem się boi, każdy czasem potrzebuje wsparcia i to jest w porządku.

Pokonać strach raz na zawsze?

Strach jest naszym towarzyszem na różnych etapach życia. Wypracowanie strategii radzenia sobie z nim – wiara w siebie, próba rozwiązania problemu, szukanie wsparcia – to nieoceniona praca. „Kapitan Kiwi, pogromca straszaków” na pewno w niej pomoże, można wymyślać z dzieckiem sposoby rozwiązania problemu, zastanawiać się, jak pomóc zlęknionym zwierzakom, aby następnym razem lepiej poradziły sobie ze strachem. Pozycja skierowana jest do dzieci w wieku 4–5 lat, jednak świetnie sprawdzi się w rozmowach o strachu na każdym etapie rozwoju. Od listopada dostępna będzie również w większym formacie picturebooka, co zapewni jeszcze więcej przyjemności z lektury! Zabawny język Barbary Supeł oraz atrakcyjne ilustracje Agaty Dobkowskiej niewątpliwie pomogą w oswajaniu trudnych emocji w przystępny sposób i będą dobrym punktem wyjścia do pracy z lękiem i strachem dziecka Przezwyciężmy go razem – niech każdy stanie się pogromcą straszków na własną miarę!

Autor: Emilia Zachoszcz